Դանիել Վարուժան. «Ձոն»
1.Տեղեկություն գտիր սոսյաց անտառի ու սոսի ծառի մասին։
Սոսյաց անտառը գտնվում է Հայաստանի Արմավիրի մարզում։ Աշխարհի ամենահին արհեստական անտառներից է, որը պատմության մեջ հայտնի է նաև Արմենակ նահապետի անունով։ Ըստ ավանդության անտառը տնկել է Արմենակ նահապետը։ Արիական Բուն մշակույթի կրող Բնապաշտ հայերը պատերազմ էին գնում իրենց զինանշաններին կրելով Սոսի ծառի պատկերը։ Հայերը սրբագործել են սոսին և բարդին։ Սոսիի մասին հիշատակում է Մովսես Խորենացին։ Նա գրում է, որ Արա Գեղեցիկի մահից հետո մնում է նրա որդին՝ Անուշավանը, որին անվանում էին Սոսանվեր, որովհետև նա նվիրված էր Արմավիրում գտնվող Սոսյաց անտառին, որը պաշտամունքի վայր էր։ Անտառում աճել են հիմնականում սոսիներ։ Սոսի ծառը հայ ժողովրդի մոտ հայտնի է նաև չինար անունով։ Ինչպես սոսյաց անտառը, այդպես էլ Հայաստանի մյուս անտառների զգալի մասը միջին դարերում ոչնչացվել է օտար նվաճողների արշավանքների հետևանքով: Սոսին հայերի մոտ հեթանոսական շրջանում համարվել է նվիրական և պաշտելի ծառ։ Այս անտառում հմայություն էին անում, ունկնդրելով ծառերի սոսափյունը։ Սոսյաց անտառի նվիրյալը դյուցազն էր համարվում։ Հռոմեացիներն սոսին ծառն անվանել են «Հայկական սոսի»։
- Ո՞ր ստեղծագործությունն է հիշեցնում կրկնվող «Ընդ եղեգան փող…» արտահայտությունը։
Մովսես Խորենացու Վահագնի ծնունդը՝
Ընդ եղեգան փող ծուխ ելանէր,
Ընդ եղեգան փող բոց ելանէր,
և ի բոցոյն վազէր խարտեաշ պատանեկիկ.
- Մեկնաբանիր ամեն տունը և դրա ամփոփումը վերջին տողերով։ Ամեն տան համար բովանդակությունը բնորոշող 2-3 բառ գտիր։
Առաջի տունը խոսում է հայերի հին ու փառավոր լինելու մասին, հիշատակվում է սոսին, որպես հայերի հեթանոսական շրջանի սուրբ ծառ։ Երկրորդ տան մեջ խոսվում է մեր պատմության հաջորդ փուլի՝ պանդխտության մասին։ Կարոտի, ուրիշ աշխարհում պանդխտության մեկնաց ու հայրենիքում կարոտով ու ողբով իրենց ամուսիններին սպասող հարսների մասին։ Երրորդ տունում արդեն խոսվում է հայերի կոտորածների մասին։ Հեղինակը դրա մասին խոսելիս ասում է, որ սիրտն է դւոր գալիս՝ այսինքն ցավ է ապրում տեսնելով այդ ամենը։ Չորրորդ տունը խոսում է հայրենի տան մասին։ Մոր , հոր, կարոտի մասին։ Որբ մնացած օջախի մասին։ Վերջին և հինգերորդ տունը ինձ համար ամենակարևորն է, քանի որ խոսվում է պայքարի, չհանձնվելու մասին։ Մենք այլևս զոհ չենք, այլ մարտիկ ենք, պատրաստ պաշտպանելու մեզ, մեր տները, մեր Սոսյաց անտառները, մեր ընտանիքն ու մեր երկիրը։
I տուն-փառքեր, սոսյաց անտառ, հին հայրենիք, քուրմեր
II տուն-կորոտ, պանդուխտներ, տարաշխարհիկ, ողբ
III տուն-արյուն, զոհեր, կընյուն, վերքեր
IV տուն-որբ տուն, հայր, մայր, օջախ
V տուն-պայքար, մարտիկներ, քաջ, վրեժ
- Հիշիր՝ քեզ ծանոթ որ բանաստեղծությանն է կառուցվածքով նման այս գործը։ Համեմատիր այդ երկու բանաստեղծությունները իրենց ոգեղենությամբ. ուշադրություն դարձրու վերջին տներին։
Կառուցվածքով նման է Թումանյանի Հայոց լեռներում բանաստեղծությանը։ Երկու ստեղծագործություններում էլ խոսվում է հայերի անցած ճանապարհի, կոտորածների, փառավոր անցյալի մասին։ Բայց տարբերությունն այն է, որ Վարուժանը ավարտում է պայքարի խոսքերով, որտեղ մենք այլևս սոսկ զեհ չենք, այլ՝ մարտիկներ, իսկ Թումանյանն ավարտում է սպասումով, թե երբ կավարտվի այս ամենը։
- Գույնով բնորոշիր այս երկու բանաստեղծությունները։
Ձոն՝ կարմիր, նարնջագույն
Հայոց լեռներում՝ կապույտ, սև
Տեղեկություններ գտիր Դանիել Վարուժանի մասին։ Ամենահետաքրքիր փաստերը գրառիր քո բլոգում։
Պոլիսը երեխայի վրա ծանր տպավորություն է թողնում։ Նա տեսնում է սուլթան Համիդի կազմակերպած ջարդի հետքերը։ Այդ օրերի հալածյալներից էր նաև բանաստեղծի պանդուխտ հայրը, որին հարազատները երկար ժամանակ որոնում և վերջապես գտնում են բանտում՝ շղթաների մեջ։
Բանտարկյալ հորը նա պատմում է իրենց քաշած ծանր կյանքի մասին. տատը մահացել է, մայրը հիվանդ է և խուլ հազում է, չորացել են պարտեզի վարդենիները, ավերվել է հայրական օջախը։ Հայրը մի կերպ ազատվում է բանտից և աշխատում Պոլսի իջևանատներից մեկում։ Դպրոցական արձակուրդները պատանին անց է կացնում հոր մոտ և ականատես դառնում պանդուխտների տառապալի կյանքին։
1915 ապրիլի 24-ին Վարուժանը գտնվել է այն մտավորականների ու հասարակական գործիչների շարքում, որոնք ձերբակալվել են թուրքական ոստիկանության կողմից։ Նա շատերի հետ աքսորվել է Չանղըրը, որտեղ մնացել է կալանավոր։ 26 օգոստոսի 1915 թ., որպես թե տեղափոխվելով Չանղըրըից Այաշ, ճանապարհին նա դաժանորեն սպանվում է կազմակերպված դավադրությամբ՝ բանաստեղծ Ռուբեն Սևակի և երեք այլ աքսորականների հետ։
Էսսե գրիր Դանիել Վարուժանի «Ձոն» բանաստեղծության շուրջ։
Ձոն» բանաստեղծությունում Դանիել Վարուժանը խոսում է իր հայրենիքի մասին, հայրենիքի և՛ հաջողությունների, և՛ սգի մասին։ Սկզբից Դանիել Վարուժանը նկարագրում է մեր գեղեցիկ բնությունը, մեր փառքը և երջանկությունը, հետո կարոտը, արյունը, զոհերը և վերքերը, հետո ցույց է տալիս, որ իր տուն որբ է մնացել, բայց ամեն բան կորցրած չէ և շուտով օջախից ծուխ դուրս կգա և վերջում նկարագորւմ է, որ մենք միշտ պայքարում ենք մեր հողերի համար, մեր հայ մարտիկները երբեք չեն հանձնվում և վերջում հաղթանակ է լինում։ Իրականում նա իր բանաստեղծությունում ցույց է տալիս հայերի հպարտությունը, կամքը, ուժը, չհանձնվող տեսակը և դեպի առաջ գնացող տեսակը։ Որ, եթե անգամ մեզ ջարդեն, տանջեն, ցանկանան վերացնեն աշխարհի երեսից, մեկ է մենք երբեք չենք հանձնվում, մենք արդեն սովորել ենք, որ պետք է պայքարենք մեր կյանքի և հողերի համար և անգամ ընկնելուց հետո վեր ենք կենում և առաջ շարժվում դեպի մեր ուզուծը։ Բայց մենք չենք կարող այսպես շարունակել ապրել, միշտ լինելով պայքարի մեջ և չիմանալով, թե մյուս հարձակումը, երբ կլինի և թե ինչքան զոհեր պետք է ունենաք, ես կարծում եմ, որ ժամանակն է, ապրել ոչ թե պայքարելով և մեզ պաշտպանելով, այլ խաղաղ, առանց վախի և պայքարի։
Սուսաննա Մամիկոնյան 