Գրականություն

1. Կարդա տեքստը, առանձնարցու այն հատվածները, որտեղ երևում են խնդրել, ուզել, հայցել բառերի բացատրությունները։

Այստեղ խնդրես բայը թե՛ ձևով, թե՛ իմաստով գրաբարյան է, նշանակում է «փնտրում ես»։

Եվ եթե ավելացնենք, որ հուզել (գրաբար ուղղագրությամբ՝ յուզել) «փնտրել» և ուզել նույնարմատ բայեր են։

Հայցել-ը նույնպես գրաբարում հանդիպում էր «փնտրել» նախնական իմաստով։

2. Արդի հայերենի բացատրական բառարանից ճշտիր, թե էլ ինչ է նշանակում խնդիր բառը։ Ամենաանսպասելիները գրառիր բլոգումդ։

Խնդիր- գործ, բան, էություն

3. Տեքստում օգտագործված քերթված բառի բացատրությունը գտիր բառարանից։

Քերթված-բանաստեղծություն

4. Տեքստից գտիր մակբայները, որոշիր տեսակները։

Դեռ-ժամանակ
Ամենևին-չափ

5. Գտիր դիմավոր բայերը, որոշիր եղանակը, ժամանակը, ժամանակային ձևը, դեմքը, թիվը, կազմությունը, սեռը։

Հիշում եք-անկատար ներկա, սահմանական, հոգնակի, 2-րդ դեմք, պարզ, ներգործական
Նշանակում է-անկատար ներկա, սահմանական, եզակի, 3-րդ դեմք, պարզ, չեզոք
Փնտրում ես-անկատար ներկա, սահմանական, եզակի, 2-րդ դեմք, պարզ, ներգործական
Կանգնած էր-
Հնչում է-անկատար ներկա, սահմանական, եզակի, 3-րդ դեմք, պարզ, չեզոք
Չի նշանակում-անկատար ներկա, սահմանական, եզակի, 3-րդ դեմք, պարզ, չեզոք
Մոռացվել է-վաղակատար ներկա, եզակի, 3-րդ դեմք, սոսկածանցավոր, ներգործական
Խնդրել-անորոշ, պարզ, չեզոք
Որոնել-անորոշ, պարզ, չեզոք
Պահպանվել է-վաղակատար ներկա, եզակի, 3-րդ դեմք, կրավորական, կրավորական
Եկած-հարակատար, անկանոն բայ, չեզոք
Գնանք-անկատար ներկա, սահմանական, հոգնակի, 1-ին դեմք, պարզ, չեզոք
Փնտրել-անորոշ, պարզ, ներգործական
Ավելացնենք-անկատար ներկա, սահմանական, հոգնակի, 1-ին դեմք, սոսկածանցավոր, ներգործական
Կստացվի-
Սիրում էր-անկատար ներկա, սահմանական, եզակի, 3-ին դեմք, պարզ, ներգործական
Օգտագործել-անորոշ, պարզ, չեզոք
Ուզել-անորոշ, պարզ, չեզոք
Գործածում էր-անկատար ներկա, սահմանական, եզակի, 3-ին դեմք, պարզ, չեզոք
Հայցել-անորոշ, պարզ, չեզոք
Ասենք-անկատար ներկա, սահմանական, հոգնակի, 1-ին դեմք, պարզ, ներգործական
Հանդիպում էր-անկատար ներկա, սահմանական, եզակի, 3-ին դեմք, պարզ, չեզոք
Տեսնում ենք-անկատար ներկա, սահմանական, հոգնակի, 1-ին դեմք, սոսկածանցավոր, ներգործական
Չէր գտնվում-անկատար ներկա, սահմանական, եզակի, 3-ին դեմք, կրավորական, կրավորական
Փնտրում էին-անկատար ներկա, սահմանական, հոգնակի, 3-ին դեմք, պարզ, ներգործական
Հուզել-անորոշ, պարզ, չեզոք
Կդառնա-
Ունենք-անկատար ներկա, սահմանական, հոգնակի, 1-ին դեմք, սոսկածանցավոր, չեզոք
Արտահայտվում են-անկատար ներկա, սահմանական, հոգնակի, 3-ին դեմք, կրավորական, կրավորական

Փնտրե՞լ, թե՞ ուզել (Պ. Բեդիրյան, «Բառերի խորհրդավոր աշխարհից»)

Հիշո՞ւմ եք Մկրտիչ Պեշիկթաշլյանի «Մահ քաջորդվույն» հայրենաշունչ բանաստեղծության առաջին տողերը.
Դու զո՞վ խնդրես, մա՛յր իմ անույշ,
Ե՛կ, մի՛ դողար, մոտցի՛ր հոս.
Անլաց աչոք դիտե՛ զորդիդ
Ու յուր վերքերն արյունահոս…

Այստեղ խնդրես բայը թե՛ ձևով, թե՛ իմաստով գրաբարյան է, նշանակում է «փնտրում ես»։ Եվ քանի որ Պեշիկթաշլյանի ստեղծագործությունների լեզուն դեռ մոտ էր կանգնած գրաբարին, ուստի բառի նման գործածությունը այստեղ միանգամայն բնական է հնչում։
Սակայն դա ամենևին էլ չի նշանակում, թե նրանից հետո մոռացվել է խնդրել բայի այդ նախնական իմաստը։ Ահա մի քառատող Հովհաննես Թումանյանի «Կորուստից հետո» քերթվածից։

Խնդրի՛ր, սիրտ իմ կարոտակեզ,
Սիրտ իմ պանդուխտ, վշտաբեկ,
Խնդրիր նրան, որ այլևս քեզ
Սփոփելու չէ երբեք։

Մինչև օրս էլ խնդրել բայի արմատի նախնական՝ «որոնել» իմաստը պահպանվել է հնուց եկած շատ բարդ բառերի կազմում, ինչպես՝ արկածաԽՆԴԻՐ, որ բառացի նշանակում է «արկածներ փնտրող», բախտաԽՆԴԻՐ՝ «բախտ որոնող», քինաԽՆԴԻՐ, նույնիսկ վրեժԽՆԴԻՐ… Ինչո՞ւ հեռու գնանք. խնդիր բառն ինքը հենց փաստորեն նշանակում է մի, ասենք թե, թվաբանական առաջադրանք, որի լուծումը պետք է փնտրել։
Ու բավական է այդ բառի վրա ավելացնենք մի -ք ածանց, կստացվի նոր բառ, նոր իմաստ. խնդիրք արդեն նշանակում է «խնդրանք, հայց»։
Գրաբարը, ուրեմն, սիրում էր խնդրել օգտագործել «փնտրել» իմաստով, իսկ «ուզել» նշանակությամբ գործածում էր հայցել-ը։
Բայց ի՞նչ ասենք, որ «զարմանալի զուգադիպությամբ», այս հայցել-ը նույնպես գրաբարում հանդիպում էր «փնտրել» նախնական իմաստով, ինչպես այդ տեսնում ենք Ղևոնդ Մեծպատմիչի հետևյալ նախադասության մեջ. «… Զի ոչ էր գիւտ (գյուտ) զոր հայցէին, գտանել պահանջումն սակի արծաթոյն (արծաթույն)… » («Չէր գտնվում, ինչ որ փնտրում էին՝ պահանջվող արծաթի չափը»)։
Եվ եթե ավելացնենք, որ հուզել (գրաբար ուղղագրությամբ՝ յուզել) «փնտրել» և ուզել նույնարմատ բայեր են, ապա պարզ կդառնա, որ այստեղ մենք գործ ունենք իմաստաբանական հետաքրքրական մի երևույթի հետ. մեր լեզվում այդ երկու հասկացությունները («փնտրել» և «ուզել») արտահայտվում են միևնույն արմատով։